LẬP BẢN ĐỒ ĐỊA CHẤT - “NGHỀ TRINH SÁT” TRONG LĨNH VỰC ĐIỀU TRA ĐỊA CHẤT VÀ TÀI NGUYÊN

Báo TN&MT số 32 (ngày 22/4/2021) và số 33 (ngày 27/4/2021) có đăng 02 bài phỏng vấn của phóng viên với ông Vũ Quang Lân – Liên đoàn trưởng Liên đoàn Bản đồ Địa chất miền Bắc về những thành tựu chủ yếu của Liên đoàn trong 60 năm qua, nhất là trong 10 năm gần đây; những khó khăn và định hướng công việc lâu dài của những người “Địa chất Bản đồ” - đội quân trinh sát trong lĩnh vực điều tra địa chất và tài nguyên. Nhằm thông tin đến bạn đọc, chúng tôi xin đăng lại nội dung của 2 bài báo nêu trên trong Website của Liên đoàn. 

“Gỡ khó” cho nghề đo vẽ lập bản đồ địa chất

KHOÁNG SẢN - Mai Đan - 13:05 27/04/2021

(TN&MT) - Đo vẽ lập bản đồ địa chất là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành Địa chất và Khoáng sản. Là một đơn vị thuộc Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, trong hơn 60 năm qua, Liên đoàn Bản đồ Địa chất miền Bắc luôn nỗ lực, sáng tạo vì sự nghiệp đo vẽ lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản, đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ Nhà nước giao cũng như các nhiệm vụ địa chất khác.

Hoàn thành gần 200 công trình

Theo ông Vũ Quang Lân - Liên đoàn trưởng Liên đoàn Bản đồ Địa chất miền Bắc, trong 60 năm qua, Liên đoàn đã hoàn thành xuất sắc gần 200 công trình thuộc các lĩnh vực đo vẽ địa chất, tìm kiếm, điều tra đánh giá khoáng sản; điều tra địa chất đô thị, địa chất thủy văn, tai biến địa chất, môi trường địa chất và các đề tài, chuyên đề nghiên cứu chuyên sâu... Trong đó, nổi bật là: Hoàn thành đo vẽ lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1/500.000 trên toàn bộ lãnh thổ quốc gia; lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1/200.000 phần miền Bắc Việt Nam gồm 24 tờ, nhóm tờ bản đồ và hoàn thành lập bản đồ địa chất khoáng sản tỷ lệ 1/50.000 được 51 nhóm tờ với tổng diện tích 80.317 km2.

Trong 10 năm qua, công tác điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản của Liên đoàn đã đạt được nhiều kết quả rõ nét. Cụ thể, Liên đoàn đã tổ chức lập và thực hiện 10 đề án đo vẽ lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1/50.000; trong đó, có 4 đề án đã hoàn thành và nộp báo cáo vào Lưu trữ Địa chất, 1 đề án hoàn thành thực địa, hiện đang tổng kết, 4 đề án đang thi công. Kết quả thực hiện các đề án lập bản đồ địa chất đã góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề về địa chất khu vực, xác định được nhiều diện tích có triển vọng khoáng sản để đánh giá tiếp theo. Trong đó, nổi bật là các phát hiện về chì - kẽm Đèo Ách, sắt Tân An - Minh An và đá mỹ nghệ Suối Giàng (tỉnh Yên Bái); sắt magnetit Mít Nọi, Tân Uyên; vàng Hứa Cuổi, Sìn Hồ (tỉnh Lai Châu); graphit Làng Chang, Bảo Thắng; đồng (vàng) Nậm Lang, Sa Pa (tỉnh Lào Cai).

Ngoài ra, Liên đoàn còn hoàn thành 7 đề án điều tra đánh giá tiềm năng khoáng sản (trong đó có 3 đề án do doanh nghiệp góp vốn). Kết quả lần đầu phát hiện và tính được tài nguyên dự báo quặng wolfram, thiếc liên quan với các đá biến đổi skarn ở khối cấu trúc Sông Chảy. Việc khoanh định được các diện tích triển vọng wolfram, thiếc để thăm dò ở khối cấu trúc Sông Chảy là những đóng góp quan trọng của công tác điều tra, đánh giá khoáng sản.

Đồng thời, Liên đoàn tham gia thực hiện 7 đề án Chính phủ và đề án khác về điều tra đánh giá tiềm năng khoáng sản; điều tra, đánh giá và phân vùng cảnh báo nguy cơ thảm họa trượt lở đất đá; điều tra đặc điểm cấu trúc địa chất, địa chất công trình dải ven biển...; giải đoán ảnh viễn thám và gia công phân tích mẫu cho nhiều đề án do Liên đoàn và các đơn vị khác chủ trì.

Bên cạnh đó, Liên đoàn còn hoàn thành 3 đề tài nghiên cứu Khoa học công nghệ cấp Nhà nước, 3 đề tài cấp Bộ và 3 đề tài cấp cơ sở; qua đó đã góp phần giải quyết nhiều vấn đề về địa chất, khoáng sản và đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật có năng lực nghiên cứu chuyên sâu.

Cần có cơ chế, chính sách đặc thù đối với lĩnh vực tài nguyên và môi trường, đặc biệt là địa chất và khoáng sản

Cần có chính sách đặc thù

Theo ông Vũ Quang Lân, để đạt được những thành quả trên, Liên đoàn đã trải qua rất nhiều khó khăn. Mỗi khi đi thực địa, cán bộ, chuyên viên địa chất của Liên đoàn phải đến sống và làm việc tại các vùng có địa hình, giao thông không thuận lợi. Những khu vực đó chủ yếu là vùng dân tộc thiểu số, điều kiện sinh hoạt khó khăn; có nơi thường xảy ra tai biến trượt lở đất đá, lũ ống, lũ quét. Đặc biệt, có những vùng biên giới giáp với Trung Quốc vẫn còn mìn, đoàn thực địa phải nhờ Bộ đội Biên phòng dẫn đi, tránh những khu vực nguy hiểm. Thậm chí, có những vùng có đặc thù như tệ nạn buôn lậu ma túy nên khi đoàn đi thực địa phải nhờ cán bộ địa phương đi cùng, hoặc có những vùng còn nhiều hủ tục nên người dân địa phương không cho đoàn vào khảo sát.

Cùng với đó, việc thực hiện Nghị định 141/2016/NĐ-CP ngày 10/10/2016, khi áp dụng chi trả tiền lương không khuyến khích được người lao động. Trong khi đó, lực lượng cán bộ kỹ thuật thực hiện công tác điều tra cơ bản địa chất ngày càng thiếu do không thể tuyển dụng đủ số lượng để bù đắp những cán bộ kỹ thuật nghỉ chế độ và xin chuyển công tác và chấm dứt hợp đồng làm việc do thu nhập thấp.

Ông Vũ Quang Lân cho biết, để khắc phục những khó khăn trên, Liên đoàn luôn chú trọng đến giải pháp quản lý. Cụ thể, bố trí nhân lực phù hợp để vừa hoàn thành được nhiệm vụ, vừa ổn định việc làm và thu nhập cho cán bộ, công nhân viên; tăng cường mối quan hệ với cơ quan quản lý các cấp, các đơn vị bạn và các doanh nghiệp để mở mới nhiệm vụ và hợp đồng dịch vụ địa chất, tăng thêm việc làm cho Liên đoàn…

Liên đoàn tiếp tục chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kỹ thuật trẻ bằng hình thức đào tạo, bồi dưỡng tại chỗ và gửi đi đào tạo nâng cao để có nguồn lao động chuyên môn bổ sung thay thế, phù hợp với nhu cầu mục tiêu đa dạng hóa nhiệm vụ địa chất.

Liên đoàn cũng quan tâm đến công tác tuyên truyền, giáo dục và thi đua để cán bộ, viên chức thấu hiểu hoàn cảnh, điều kiện hiện tại của Liên đoàn, các đơn vị và chính bản thân mỗi người, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao; tổ chức các phong trào thi đua nhằm khuyến khích những phát hiện mới về địa chất, khoáng sản, chào mừng kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước.

Ngoài ra, Liên đoàn còn tăng cường áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, các phương pháp nghiên cứu hiện đại nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả của công tác điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản.

Tuy nhiên, để duy trì và phát triển nguồn nhân lực làm công tác điều tra địa chất và tài nguyên, Liên đoàn kiến nghị Nhà nước có chính sách, cơ chế phù hợp với đặc thù của Ngành nhằm khuyến khích, động viên cán bộ, công nhân viên, người lao động của Liên đoàn nói riêng và người làm trong lĩnh vực tài nguyên, môi trường nói chung. 

Lập bản đồ địa chất để đánh giá đúng tiềm năng khoáng sản

KHOÁNG SẢN - Mai Đan (thực hiện) - 10:22 22/04/2021

(TN&MT) - Không chỉ “ăn dầm, nằm dề” trong vùng rừng núi để điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản trên diện tích từng vùng, khu vực và toàn lãnh thổ của đất nước, những người lập bản đồ địa chất còn phải đối mặt với nhiều khó khăn đặc thù khác. Đặc biệt khi tiến hành đo vẽ lập bản đồ địa chất ở các vùng sâu, vùng xa còn nhiều tập tục lạc hậu và tệ nạn xã hội.

Để hiểu rõ hơn công việc của những “người trinh sát”, PV Báo Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trò chuyện với ông Vũ Quang Lân – Liên Đoàn trưởng Liên đoàn Bản đồ Địa chất miền Bắc (Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam).

PV: Thưa ông, Đề án “Lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 nhóm tờ Hà Quảng" đã đạt được những kết quả và mang lại ý nghĩa như thế nào cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước?

Ông Vũ Quang Lân:

Sản phẩm của các Đề án lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 đã góp phần thành lập bản đồ địa chất quốc gia; làm sáng tỏ thành phần vật chất của các thể địa chất, cấu trúc và lịch sử phát triển địa chất khu vực; phát hiện và điều tra bước đầu về các loại khoáng sản; điều tra sơ bộ về tai biến địa chất và môi trường địa chất nhằm khoanh định những diện tích có triển vọng khoáng sản để điều tra tiếp theo, cũng như cung cấp cơ sở khoa học cho chính quyền địa phương định hướng quy hoạch sử dụng lãnh thổ hợp lý.  

Kết quả Đề án “Lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 nhóm tờ Hà Quảng" đã góp phần thành lập được bộ bản đồ địa chất tỷ lệ 1/50.000 quốc gia và các bản đồ khác cùng tỷ lệ trên diện tích 1700 km2. Đề án có những tài liệu mới về phần thấp của tầng đá vôi có tuổi cách nay trên dưới 300 triệu năm với diện phân bố rộng ở Cao Bằng nói riêng và ở vùng Đông Bắc Việt Nam nói chung, về các quan hệ địa chất góp phần làm sáng tỏ đặc điểm cấu trúc và lịch sử phát triển địa chất khu vực đới cấu trúc sông Hiến và đới Hạ Lang. Về mặt khoáng sản, Đề án đã phát hiện các thân quặng sắt gốc ở Cao Lù, Lũng Luông và Khuổi Tòng; khoáng hóa vàng có triển vọng ở Lộc Xoa, Dược Lang, Khuổi Tòng và Nà Đông; sét xi măng và kaolin ở Hòa An; các tập đá vôi xi măng, đá vôi dùng trong công nghiệp và đá vôi sạch ở Thán Táu, Lũng Kim và Thượng Thôn. Sản phẩm của đề án được UBND tỉnh Cao Bằng tham khảo, sử dụng trong việc lập hồ sơ Công viên địa chất quốc tế Non nước Cao Bằng.

PV: Được biết, để công tác điều tra, đánh giá tiềm năng khoáng sản, đo vẽ lập bản đồ địa chất là một trong những nhiệm vụ tiên quyết đối với công tác này. Ông có thể chia sẻ về tầm quan trọng và những khó khăn cũng như yêu cầu đối với người làm nhiệm vụ này?

Ông Vũ Quang Lân:

Liên đoàn Bản đồ Địa chất miền Bắc có 2 nhiệm vụ chính là đo vẽ lập bản đồ địa chất - điều tra khoáng sản ở các tỷ lệ và điều tra, đánh giá tiềm năng khoáng sản. Trong đó, công việc trước tiên là đo vẽ lập bản đồ địa chất ở các tỷ lệ, nhằm làm rõ cấu trúc địa chất, thành phần vật chất của các thể địa chất và phát hiện khoáng sản, từ đó làm cơ sở để tiến hành các bước điều tra, đánh giá và thăm dò khoáng sản.

Công việc ban đầu thường mới mẻ và rất khó khăn. Chẳng hạn, khi bắt đầu lập bản đồ địa chất tỷ lệ 1:200.000, Liên đoàn đã có bản đồ địa chất tỷ lệ 1:500.000 trước đó để tham khảo, nhưng chỉ mới tiếp cận trên giấy, còn khi ra thực địa gần như là mới hoàn toàn.

Lập bản đồ địa chất không chỉ nhằm phát hiện khoáng sản mà còn phải điều tra tổng thể và toàn diện về địa chất, tài nguyên (khoáng sản và tài nguyên địa chất khác), tai biến địa chất, môi trường địa chất... chính vì thế công tác lập bản đồ địa chất được xác định là công việc khó. Với các đối tượng mới, nội dung điều tra nhiều và phức tạp, nên đòi hỏi Chủ nhiệm đề án, đội trưởng và các tổ trưởng phải có kiến thức rộng về địa chất khu vực, địa mạo, vỏ phong hóa, di sản địa chất, khoáng sản, tai biến địa chất, môi trường địa chất…

PV: Theo ông, cần có chính sách và biện pháp gì để khắc phục những khó khăn này?

Ông Vũ Quang Lân:

Đối với khó khăn của ngành Địa chất và Khoáng sản nói chung và Liên đoàn nói riêng, cần có các giải pháp đồng bộ. Đặc biệt, cần có định hướng công việc lâu dài cho Ngành cũng như chú trọng xây dựng lực lượng, nguồn lực của Ngành…

Về công việc trước mắt, Liên đoàn tiếp tục thi công 3 đề án: Sông Mã, Mường Nhé và Hoàng Su Phì trên cơ sở kế hoạch đã được phê duyệt; hoàn thành đề tài khoa học và công nghệ theo Nghị định như. Thực hiện giám sát thăm dò nâng cấp trữ lượng các mỏ than Lộ Trí, Hà Lầm và thăm dò quặng wolfram ở Vị Xuyên và tổ chức thực hiện tốt các hợp đồng dịch vụ địa chất.

Những người thực hiện nhiệm vụ lập bản đồ được ví như “người trinh sát” trong lĩnh vực địa chất

Về định hướng công việc lâu dài, Liên đoàn tham gia lập Quy hoạch điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong Quy hoạch này, ngoài việc thực hiện các đề án lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 (phần đất liền) còn lại, Liên đoàn sẽ cùng với các đơn vị khác thuộc Tổng cục đề xuất các nhiệm vụ điều tra, đánh giá khoáng sản trong các cấu trúc thuận lợi, các nhiệm vụ điều tra tài nguyên địa chất, tai biến địa chất, môi trường địa chất và các nhiệm vụ điều tra địa chất phục vụ đa mục tiêu, sử dụng kết quả điều tra địa chất trong các lĩnh vực giao thông, nông nghiệp và phát triển nông thôn, xây dựng, quy hoạch đô thị, y học...  phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; tạo ra việc làm ổn định lâu dài cho Liên đoàn.

Về nguồn nhân lực, Liên đoàn hiện có trên 80 cán bộ kỹ thuật có trình độ đại học và trên đại học. Đây là nguồn tài sản quý báu không những của Liên đoàn mà còn là của Ngành. Để có thể duy trì và phát triển được nguồn nhân lực kỹ thuật, Liên đoàn đã và đang thực hiện các giải pháp về quản lý, sắp xếp, bố trí nhân lực phù hợp; về tuyên truyền, giáo dục và thi đua khen thưởng; về tuyển dụng, đào tạo và bồi dưỡng... Góp phần vào sự phát triển của Ngành, có nhiều đóng góp hơn nữa vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. 

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

Hỗ trợ trực tuyến